Werken aan herstel is bij Lister altijd gericht op meedoen in de samenleving. Daarbij hebben we in toenemende mate aandacht voor datgene dat zorgt dat we gezond blijven. Dat zie je ondermeer terug in onze aandacht voor een gezonde leefstijl en werk & activering.
De kracht van muziek
"Moet jij niet op het podium staan?", vraagt één van de workshopbegeleiders aan een deelnemer. "Nee, ik voel me niet zo goed. Ik ga een beetje zozo", antwoordt hij, terwijl hij met zijn hand aangeeft dat hij nogal schommelt. Zijn blik is afwezig, zijn houding gesloten. "Ik blijf liever even zitten en kijken." "Oké, misschien straks dan."
Nog geen vijf minuten later, als het eerste nummer is afgelopen, vraagt de workshopbegeleider opnieuw: "Wil jij nu op het podium?" De deelnemer twijfelt zichtbaar, staat dan toch op en loopt naar het podium. De rest van de middag lacht hij, deelt hij high fives uit en speelt de sterren van de hemel.
Een nieuw geluid In oktober 2019 ging er een nieuw en bijzonder project van start. In samenwerking met TivoliVredenburg werden er zeven muzikale workshops aangeboden aan cliënten van Lister. Daar sloot Azotod uit De Meern zich bij aan, een muziekpodium in Leidsche Rijn. Het uitgangspunt was om cliënten met een voorliefde voor muziek (maken) in beweging te krijgen. Dankzij deze workshops kregen zij de gelegenheid om op een creatieve manier hun maandagmiddag te vullen. Voor sommige deelnemers was dit een grote stap: zij gingen niet of nauwelijks de deur uit en hadden geen zin om iets te ondernemen, of durfden dat niet. Maar op het podium, met een muziekinstrument in hun hand, hervonden zij - met elkaar - hun passie voor muziek. Van kick-off naar concert De eerste bijeenkomst was een officiële kick-off. Niemand kende elkaar, dus er werd voorzichtig afgetast. Door de ondersteunende begeleiding van twee workshopleiders werd er een goede leer- en werksfeer gecreëerd. Van de voorzichtigheid van het begin was bij de laatste bijeenkomst absoluut geen sprake. Het enthousiasme en plezier van de deelnemers was voelbaar in de zaal. Er werd samengewerkt op het podium alsof ze nooit anders hadden gedaan. Met gepaste trots lieten de deelnemers zien en horen wat zij in de afgelopen tijd samen hadden bereikt. En dat was verrassend veel: drie eigen nummers en de kunst van het gedirigeerd improviseren. Het publiek klapten hun handen blauw.
"Dit project heeft me weer op gang geholpen."
Geïmproviseerd dirigeren kun je leren Deze workshops bereiken méér dan alleen muziek maken. Het gaat ook om contact maken - iedereen zegt elkaar expliciet gedag en geeft elkaar complimenten -, uitspreken wat je zou willen, uit je comfortzone stappen en elkaar ondersteunen. Naast al deze vaardigheden is er ook geleerd hoe te ‘geïmproviseerd te dirigeren’. Met behulp van handbewegingen componeren de deelnemers ter plekke een muzikaal stuk. Korte noot, totale chaos, melodie, of ritme: er zijn legio opties om te combineren. Het resultaat is verrassend, ontroerend en grappig.
This video has been disabled until you accept marketing cookies.Manage your preferences here or directly accept targeting cookies
Videoclip van het nummer “Zomervertier’
Smaakt naar meer Het is een bijzondere ervaring om deze laatste bijeenkomst bij te wonen. Er worden dankbare woorden uitgesproken en de ambitie om dit project een vervolg te geven. Hoe dat gedaan kan worden, wordt verder besproken met de huidige deelnemers. Tegelijkertijd vraagt een deelnemer zich af waarom we bij het laatste nummer geen slipjes op het podium hebben gegooid. Het verbaast mij zelf eigenlijk ook.
Waarden: vertrouwen, aandacht, gelijkwaardigheid.
De totstandkoming van het pilot Dit project had nooit het levenslicht gezien als er niet werd geloofd in de kracht van muziek en in de mogelijkheden van samenwerkingen. Al doende werd ervaren wat werkt. Allereerst is de inzet van twee professionele workshopleiders een groot succes. Zij benaderen mensen op hun talenten voor muziek. Daarnaast bracht de muzikale en ervaringsdeskundige begeleiding van Jordy en Erik het geheel ook naar een hoger niveau én zorgden zij ervoor dat iedereen aan bod kwam. Vanuit de trajectbegeleiding ondersteunden Mariska en Manon deze pilot. Evaluatie en de toekomst Na een terugblik met TivoliVredenburg kan gezamenlijk worden vastgesteld dat we trots zijn op het proces en resultaat. Van de werving en intakes tot aan de begeleiding vanuit Lister. Dit laatste hielp de workshopleiders om te kunnen focussen op het muzikale proces.
Tekst: Marloes Klein Video: Erik van Es
Fit, fitter, fitst: Lister Rijnsche Maan gaat voor goud
Trajectbegeleider en autismedeskundige Dion en woonondersteuner Pepijn hebben een voorliefde voor gezonde voeding en bewegen. Op de locatie waar zij werken, Rijnsche Maan, merkten zij dat de cliënten daar ook behoefte aan hadden. Ook locatiehoofd Margreet kent het belang en samen verdiepten zij zich in het thema leefstijl. Dit kwam in een stroomversnelling toen ‘leefstijl’ door de medewerkers werd gekozen als één van de belangrijkste thema’s voor het jaarplan van de locatie.
Carte blanche Om te kunnen uitvoeren wat er was er voorgenomen, kregen Pepijn en Dion ‘carte blanche’ van Margreet. Dit betekent niet dat het onderwerp een feestje van de medewerkers zelf is. Integendeel. Ieder initiatief wordt besproken in het cliëntenpanel. Samen wordt er doorgenomen hoe een initiatief vorm kon worden gegeven. Als resultaat heeft een cliënt meegedaan aan de Social Run. Een ander gaf een aantal workshops over voeding. Om deze initiatieven verder te onderbouwen, werd er een woonondersteuner gevonden met specifieke expertise op het gebied van voeding: Coen.
Het eetcafé in een nieuw jasje Coen is opgeleid tot diëtist en bij Lister aangenomen als woonondersteuner. In samenwerking met de Lister Academie zit hij in een traject om persoonlijk begeleider te worden. Coen nam het concept van het eetcafé van de locatie onder zijn hoede. Hij vertelt: “Initieel was dit bedoeld als een ‘gezellig samenzijn’. Het doel is nu om de cliënten te leren koken - en daarmee beter voor zichzelf te leren zorgen.”
“Iedereen mag zijn of haar eigenaardigheden hebben. Door deze te ontdekken, kan hier bij aangesloten worden.”
Voeding en de cliënt Iedere cliënt is anders en heeft uitdagingen op andere leefgebieden. Wanneer we inzoomen op de cliënten met ASS, is voeding een belangrijk thema. Dion licht toe: “De eerste uitdaging is het herkennen waar de problemen liggen voor cliënten met ASS en voeding. Sommigen houden niet van een bepaalde structuur in hun mond, of lusten combinaties van ingrediënten niet. Anderen durven geen boodschappen te doen of vinden het vervelend dat er bij het afwassen nog etensresten op een bord zichtbaar zijn. Door niet te koken, word je daar ook niet mee geconfronteerd. Het komt ook weleens voor dat iemand een recept kent en dat dan een week lang eet. Iedereen mag zijn of haar eigenaardigheden hebben. Door deze te ontdekken, kan hier bij aangesloten worden. Dit wordt opgenomen in het zorgplan van de cliënt. Als een cliënt door- of uitstroomt, neemt hij of zij de nieuw aangeleerde vaardigheden mee.” Sporten op dezelfde tijd met dezelfde persoon Fitnessen en bewegen is populair, ook bij mensen met ASS. Maar een reguliere sportschool is overweldigend: harde muziek, verschillende (knipperende) lampen, veel mensen. Dion onderzocht hoe het beoefenen van fitness, op de eigen locatie en in de juiste omstandigheden, kon worden ingericht. Daarbij is het niet de bedoeling om de cliënten zoveel mogelijk te ‘binden’ aan de Rijnsche Maan. Het activeren en aanbieden van sportmomenten is stap één. Stap twee is het langzaam uitbreiden van de plekken waar dit gebeurt. Bijvoorbeeld op een buitenlocatie in de buurt. De derde stap is beter leren omgaan met de prikkels in de sportschool. De laatste en vierde stap is een zelfstandig bezoek aan de sportschool.”
Dion streeft ernaar dat er iedere dag een sportmoment wordt aangeboden, op hetzelfde tijdstip en door dezelfde mensen. Dit biedt veiligheid voor de cliënt. Hij licht toe: “Gewenning is het belangrijkste voor onze bewoners. Maar daarnaast vind ik het ook belangrijk om de buurt en haar bewoners te betrekken. Ik kwam via mijn netwerk in contact met Buurtsport. Vanuit deze organisatie lopen er nu twee stagiaires, onder begeleiding van collega-trajectbegeleider Lars, Buurtsport en ikzelf, stage op de Rijnsche Maan. Na een scholing over ASS en een oefenles aan medewerkers, geven zij nu fitnesslessen aan de bewoners.”
Deze zomer wordt het sportaanbod uitgebreid met iedere zondagochtend een bootcamp voor de buurtbewoners van de Kadinskystraat en de bewoners van Rijnsche Maan. Op deze manier wil Dion de zichtbaarheid te vergroten en verbinding met de wijk verder intensiveren. Hij vertelt: “Tegelijkertijd is dit een goede training voor de bewoners van Rijnsche Maan. De omgang met bewoners uit de straat vergroot hun zelfstandigheid, wat belangrijk is naar hun volgende stap om zelfstandig te gaan wonen. En wanneer de buurtbewoners ons beter leren kennen, zullen ze ook sneller de mens in plaats van een cliënt zien.”
Coen Valkenburg en cliënt koken samen
Waarden: Vertrouwen, aandacht en autonomie
Het sportprogramma introduceren De komst van het sportprogramma is een verandering. Daarom moest er worden nagedacht hoe dit werd gepresenteerd aan de cliënten. Dion benaderde de ontwerpgroep, een groep die tweewekelijks samenkomt om hun creatieve vaardigheden te ontwikkelen. Aan de hand van zijn opzet ontwierpen zij een sportboekje. Hierin wordt iedereen die betrokken is bij het lesgeven, voorgesteld. De herstelcoaches zijn met dit boekje langsgegaan bij de cliënten en hebben iedereen geïnformeerd. Voortgang en ambities Een cliënt had de wens om te gaan hardlopen. Pepijn vertelt: “We spraken daar al lange tijd over. Maar toen waren daar opeens de hardloopschoenen. Dat was het omslagmoment. We maakten een afspraak om te gaan hardlopen. Ik kwam aan, op iedere situatie voorbereid, en de cliënt opende de deur in een volledig sportpak. Geweldig!”
Naast de sportlessen hebben Dion en Pepijn plannen om met cliënten mee te doen met de Avondvierdaagse in Leidsche Rijn. Of een zaalvoetbalteam op te richten. In ieder geval is de moestuin al een feit. Hier groeit eigen groente die gebruikt kan worden in de gerechten. Verser krijg je het niet!
Het geheime ingrediënt Iedere dag een sportactiviteit. Een moestuin. Het plan om samen te leren koken. En dat in ongeveer anderhalf jaar. Hoe krijgen ze dat voor elkaar? Margreet: “Wij onderkennen allemaal dat leefstijl een belangrijk thema is. Iedereen in het team ondersteunt en denkt mee met de activiteiten van Dion, Coen en Pepijn.” De impact van de coronacrisis Met de komst van het coronavirus kwam gezamenlijk sporten direct stil te liggen. Het sporten ging echter door. Bewoners konden zich individueel inschrijven voor een half uur één op één sporten. En dat gebeurde dan niet binnen, maar buiten - in de frisse lucht. Dion: “De bewoners passen zich goed aan met betrekking tot de nieuwe regelgeving. Iedereen neemt het serieus. En nu er langzaam weer ruimte komt om activiteiten op te starten, doen we dat binnen de gepaste kaders. Als eerst zijn dit de koffiemomenten en het werken met de tuingroep. Alhoewel we toch met een aantal zaken opnieuw moeten beginnen, hebben we allemaal het volste vertrouwen dat we weer veel bewoners kunnen enthousiasmeren voor de activiteiten. Dat geldt niet alleen voor ons, maar ook voor de bewoners zelf en de samenwerkende partners.”
